Recensie: Literair verzet tegen onderdrukking

Als transfuges de classe hebben Eribon en Louis de onthutsend slechte toestanden in de Noord-Franse plaatsen aan den lijve ondervonden, maar ze hebben ook ervaring met de bevoorrechte mensen op de Parijse universiteiten en in het literaire milieu. Deze ervaring van klassemigratie toont Eribon in zijn Terug naar Reims, waarin hij, inmiddels gewaardeerd intellectueel, terugdenkt aan zijn armetierige jeugd in Reims. Aan de hand hiervan analyseert Eribon de ervaring van zijn vroegere omgeving en de mogelijkheden tot sociale mobiliteit, en maakt hij in het boek inzichtelijk hoe de linkse partijen in Frankrijk onverschillig zijn geworden voor de situatie van de arbeider. Deze combinatie van groeiende ongelijkheid en minder politieke vertegenwoordiging maakt dat je begrijpt waarom er zulke onvrede onder de gele hesjes bestaat.

Louis, afkomstig uit een nóg armoediger milieu dan Eribon, toont meer venijn: ‘Het verhaal van je lijdensweg draagt namen.’ (Ze hebben mijn vader vermoord) Deze namen behoren toe aan de reeks Franse presidenten die de onderdrukten hun portemonnee voelen leegschudden wanneer er weer een sociale voorziening wordt afgetuigd. De houding van de gele hesjes ten opzichte van de politieke elite herkennen we in het werk van Louis. Louis blijkt in staat om, naast het intens persoonlijke, ook de relatie tussen politiek en klasse in de gehele Franse samenleving op een toegankelijke manier te beschrijven. Met zijn verfijnde gevoel voor taal creëert hij beeldende ontledingen van sociale fenomenen. ‘De misdaad bestaat niet uit het doen, maar uit het zijn. En vooral uit het eruitzien als.’ (Weg met Eddy Bellegueule).

Luxe overwegingen versus overleven

Wat ook in het werk van beide auteurs naar voren komt, en extra benadrukt wordt door hun krachtenbundeling in de verzameling essays Weerspannigheid als erfenis, is dat politiek beleid ongelijke uitwerkingen kan hebben, afhankelijk van de sociale klasse waar je uit komt. De verhalen van Eribon en Louis tonen de politieke stormen die het ritme van de levens van de overheerste klasse ontregelt en bepaalt, en hoe politieke besluiten de belangen van de heersende klasse waarborgen. Politiek is voor de elite in zekere zin een luxe, terwijl politiek voor de armen veel ingrijpender is. De onderklasse ondervindt de daadwerkelijke gevolgen van politieke keuzes. Zo is de gele hesjes-beweging in eerste instantie een reactie op de verhoging van de brandstofprijzen, een nobel doel van de politieke elite om klimaatverandering tegen te gaan, maar onhaalbaar voor arme Fransen die afhankelijk zijn van hun auto om naar hun werk te gaan.

@Athenaeum

@leesmagazijn.shop