Toch heeft Oudenampsens essay een betekenis. Natuurlijk is het een afrekening met Achterhuis. Maar het is meer. Achterhuis staat namelijk voor de ‘revisionistische utopiekritiek’ die Nederland ‘bijna twintig jaar in de greep heeft gehouden’. Sinds de val van de Berlijnse muur in 1989 werd het bon ton om te beweren dat socialistische dromerijen tot het verleden behoorden.
Wij spreken niet meer over Het Alternatief van de Partij van de Arbeid […] Er is geen alternatief voor de maatschappelijke constellatie die we nu hebben en dus heeft het geen enkele zin daarnaar te streven.
Dat zei Wim Kok in 1989. Kok was toen leider van de Nederlandse PvdA en vicevoorzitter van de Socialistische Internationale. Het is inderdaad eventjes met de ogen knipperen als je dit citaat leest. Na Kok zeiden andere sociaaldemocraten als Tony Blair en Gerhard Schröder gelijkaardige dingen. Er is geen alternatief. Voor Oudenampsen komt deze moord op de politieke verbeelding voort uit een verwrongen verhouding tot het utopische denken. Wie de utopie verbiedt of zich er beschaamd van afkeert, onderwerpt zich aan het bestaande en sluit zich af voor een betere toekomst. Zonder de gist van de utopie bakt de politiek er weinig van.
In de ogen van Oudenampsen staat Achterhuis symbool voor een oude garde die het vuur van de utopie doofde uit schrik zich eraan te branden, maar die met het vuur ook het licht liet uitgaan, zodat niemand nog kon zeggen waar het nu precies naartoe moest. Achterhuis’ jarenlang beleden afkeer van utopie (omdat ze de samenleving zou veranderen in een openluchtgevangenis) verlamt de politiek. Wie uit naam van vrijheid en openheid de utopie bestrijdt, verkleint in feite de horizon van collectieve mogelijkheden. Oudenampsens kritiek op Achterhuis is dus een ‘pleidooi voor de rehabilitatie van het democratisch utopisme’, want ‘zonder utopie leven we in een gesloten samenleving’.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.