IMF: ‘Vakbonden remden ongelijkheid af en maakten welvaart mogelijk’ Jan Willems

In zijn schitterende boek Gekochte tijd. De uitgestelde crisis van het democratisch kapitalisme beschrijft de Duitse politieke econoom Wolfgang Streeck hoe dat sinds de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Op de puinhopen van die wereldbrand sloten kapitaal en arbeid een pakt om de wederopbouw mogelijk te maken. Toen die ongeveer voltooid was, begon het kapitaal in de jaren 1970-1980, het tijdperk van Reagan en Thatcher, die overeenkomst uit te hollen in haar voordeel. Door deregulering en privatisering van opdrachten die tot dan toe door de overheid werden uitgevoerd. Die overheid moest worden uitgeschakeld. Bovendien bleek er met kapitaal meer geld te verdienen dan met het vervaardigen van goederen zodat de banken het hele economisch gebeuren gingen domineren. Technologische vernieuwingen maakten mensen minder nodig. Bovendien stimuleerde de globalisering de verplaatsing van de productie naar lage-loonlanden. Het naoorlogse evenwicht werd op die manier ontwricht. Hun greep op de afkalvende overheid werd middels succesrijk lobbyen almaar groter zodat ze de wet- en regelgeving beter konden sturen.

Afbraak welvaartsstaat

Het indammen van de invloed van de vakbonden maakt wezenlijk deel uit van deze ontwikkeling. Streeck citeert in dit verband de econoom Friedrich Hayek, één van de ideologen van het neoliberalisme. Die schreef in 1981: “In het geval van de sociale rechtvaardigheid zitten we opgescheept met een quasi-religieus bijgeloof, van het soort dat wij respectvol met rust moeten laten zolang het zijn aanhangers gelukkig maakt en verder geen schade aanricht, maar waartegen we ten strijde moeten trekken wanneer het misbruikt wordt als voorwendsel om andere mensen onder druk te zetten.”

‘Sociale rechtvaardigheid’ is een verwijzing naar de vakbondsorganisaties en hun leden. Door hun gebalde vuist konden ze de toename van de ongelijkheid die fundamenteel eigen is aan een op kapitalistische wijze georganiseerde samenleving intomen, zoals door de twee IMF-economen is vastgesteld.

www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2015/03/pdf/jaumotte.pdf

Wolfgang Streeck, Gekochte Tijd. De uitgestelde crisis van het democratisch kapitalisme, Leesmagazijn.